Een aantal weken geleden vertelde Jip Vastenburg tegenover de Volkskrant over haar ervaringen met een eetstoornis. Ze is natuurlijk niet de enige Nederlandse atleet die worstelt met een te licht gewicht. Om eetstoornissen binnen de atletiek zichtbaarder te maken sprak atlete Marijke de Visser openlijk met Hardloopnetwerk over haar ervaringen met een eetstoornis en het effect daarvan op haar sport(beleving). Ze vertelt hoe ze zelf een eetstoornis ontwikkelde, op welke manier ze er weer bovenop is gekomen en hoe we binnen de atletiek een cultuur kunnen creëren waarin de gezondheid van atleten voorop staat.
De aanleiding
Marijke heeft altijd moeite gehad met haar gewicht en met eten. “Al vanaf dat ik een heel jong meisje was, kan ik me herinneren dat ik mezelf te dik vond, me heel bewust was van wat ik at en daar ook controle over wilde hebben,” begint Marijke haar relaas. “Een vervelende gebeurtenis rond mijn vijftiende is uiteindelijk de aanleiding geweest om weg te zakken in de eetstoornis. Dit was dus nog voordat ik begon met hardlopen, maar later is de combinatie atletiek en een eetstoornis wel heel erg lastig geweest.”
Doorbraak het begin van blessures
De nu 27-jarige atlete begon tien jaar geleden met lopen en kon lang door blijven trainen zonder dat de eetstoornis invloed had op haar gezondheid en sport. “Totdat aan het einde van de zomer van 2014, waarin ik een gigantische stap zette op de 1500 meter en ineens 4.15 liep, mijn lichaam op de rem trapte.” Marijke raakte geblesseerd en rolde in de jaren die volgden van de ene blessure in de andere. “Mijn lichaam had helemaal geen kracht meer om te kunnen sporten en moest eerst herstellen, maar dat wilde ik niet weten,” vertelt Marijke openhartig. “Die blessures waren eigenlijk een signaal van mijn lichaam dat het op dat moment niet klaar was voor die belasting.”
“Mijn lichaam had helemaal geen kracht meer om te kunnen sporten en moest eerst herstellen, maar dat wilde ik niet weten”
De eetstoornis had ook effect op haar sportbeleving – ze verloor het plezier. “In die periode heb ik absoluut niet van mijn sport genoten en heb ik vaak getwijfeld of ik nog wel door moest gaan, maar de liefde voor het lopen was wel weer te groot om er mee te stoppen. Van de kleine succesjes tussendoor, wanneer ik weer even blessurevrij was, kon ik ook niet meer genieten.” Haar toenmalige coach ging hierover met haar in gesprek. “We spraken heel vaak over de vraag “wat beweegt je nou eigenlijk?”, aangezien de grenzen tussen lopen voor je plezier en het moeten bewegen vanuit de eetstoornis vervaagd waren.”
Maak een gezonde geest & een gezond lichaam tot prioriteit
Achteraf gezien denkt Marijke dat het beter was geweest als ze een periode helemaal was gestopt met lopen, om haar lichaam de tijd en ruimte te geven om te herstellen. “Dat zou ik ook als advies mee willen geven aan iedereen die met deze problemen kampt. Je gezondheid is zoveel belangrijker dan je prestaties en verdient voorrang. Bovendien komen die prestaties vanzelf wel weer terug zodra je weer met een gezonde geest en een gezond lichaam kunt trainen en het plezier weer terug hebt in het lopen.”
“Je gezondheid is zoveel belangrijker dan je prestaties en verdient voorrang.”
Op de weg terug
Marijke moest een lange weg afleggen om weer gezond te worden. “Ik ben begonnen met gesprekken bij een psychologe die gespecialiseerd was in eetstoornissen en tevens sportdiëtiste was.” Dat bleek niet genoeg. “De eetstoornis was toen al zo sterk dat meer begeleiding nodig was en dus ben ik vijf maanden in vijfdaagse dagbehandeling gegaan. Na deze behandeling heb ik nog jaren therapie gehad om aan de problematiek te werken die ten grondslag lag aan mijn eetstoornis.” Marijke is ervan overtuigd dat eetproblemen of eetstoornissen, ook onder sporters, in de meeste gevallen helemaal niet over eten gaan, maar over zaken die op de achtergrond spelen en waar men controle op probeert te krijgen. Als voorbeelden noemt ze perfectionisme, niet om kunnen gaan met prestatiedruk, of andere zaken die helemaal niet sportgerelateerd zijn.
Te weinig openheid binnen de atletiek
Naast het zoeken van professionele hulp geeft Marijke aan dat het ook ontzettend belangrijk is om open te durven en kunnen communiceren over je problemen met familie, trainer, of andere mensen in je omgeving. “Dit heb ik zelf veel te weinig gedaan en daarmee heb ik het herstelproces enorm vertraagd en het mezelf heel moeilijk gemaakt.”
Wat dit wel lastig maakt, is dat er binnen de atletiekwereld weinig ruimte is om open te kunnen zijn over deze problematiek en het bespreekbaar te maken. “Er wordt nagenoeg niet over gesproken,” legt Marijke uit. “Daarnaast is er ook een zekere druk om als atlete zo dun mogelijk te zijn. Waarschijnlijk komt dat laatste deels uit mijzelf, maar deze gedachte is ook gebaseerd op basis van opgedane ervaringen binnen de atletiekwereld.”
Onjuiste focus op gewicht
Zo maakte Marijke ooit mee dat een andere atlete werd besproken in termen van: “een goede atlete, maar ze heeft ook geen billen meer”, of dat een andere atlete gewoonweg te dik gevonden werd. Recentelijk nog maakte ze bij de Sylvestercross iets vergelijkbaars mee. “Ik hoorde van iemand die aan de kant stond dat twee trainers van een bekende atletiekvereniging het uiterlijk van sommige atletes aan het becommentariëren waren in termen van te dik en langzaam gedurende de vrouwenrace. En ik denk dat we daar met z’n allen de mist ingaan, omdat de focus verkeerd ligt. Zo dun mogelijk zijn is blijkbaar heel belangrijk geworden en we staren ons blind op het verband tussen gewicht en prestatie. Natuurlijk zal dit niet overal zo zijn en het is simpelweg een feit dat je elke kilo mee moet dragen, maar ik denk dat er in de basis nog veel te winnen valt als we het over deze issues hebben. Uit ervaring weet ik dat een paar kilo meer met een gezond lichaam en een gezonde geest veel meer waard zijn dan jezelf miserabel voelen en vijf kilo lichter zijn.”
“Uit ervaring weet ik dat een paar kilo meer met een gezond lichaam en een gezonde geest veel meer waard zijn dan jezelf miserabel voelen en vijf kilo lichter zijn.”
Obsessie met eten ten koste van alles
Ook vroegen wij Marijke in hoeverre haar situatie vergelijkbaar is met die van haar leeftijdgenoot Jip Vastenburg. “Ik heb nooit onwijs ondergewicht gehad, maar wat ik wel herken in haar verhaal is de obsessie met eten die ten koste gaat van alles en waarvan de prijs in een later stadium heel hoog is. Zo herken ik me in het verliezen van het plezier in de sport en de depressies. Daarnaast heb ik ook jarenlang geen menstruatie gehad en zijn mijn hormonen daardoor heel erg uit balans geraakt, waar ik vandaag de dag nog steeds hinder van ondervind in mijn trainingen en als ik pech heb ook in wedstrijden.”
“Wat ik herken in Jip’s verhaal is de obsessie met eten die ten koste gaat van alles en waarvan de prijs in een later stadium heel hoog is.”
Zowel Marijke’s als Jip’s relaas geven aan dat eetstoornissen en eetproblemen, in welke hoedanigheid dan ook, heel serieus genomen moeten worden. “Je hoeft niet heel veel ondergewicht te hebben om wel heel ziek te zijn en je lichaam eigenlijk gewoonweg te slopen,” licht Marijke toe. “Ook wanneer je een gezond gewicht hebt, maar wel met eetproblemen kampt, mag en moet je jezelf serieus nemen en op zoek gaan naar hulp. Want hoe eerder je erbij bent, hoe groter de kans op herstel is.”
Er wordt in Nederland weinig tot geen actie ondernomen vanuit de bond tegen atleten die duidelijk te dun/ongezond zijn. In andere landen is dat soms wel het geval. Zo moeten Noorse atleten die op nationaal niveau meedoen langs een sportarts om een gezondheidsverklaring te regelen en krijgen ze als hun gezondheid niet in orde is een gele/rode vlag. Zou zoiets kunnen werken? “Persoonlijk vraag ik me af of dat de oplossing is,” zegt Marijke twijfelend. “Uit eigen ervaring kan ik zeggen dat mensen met een eetstoornis in de regel ontzettend goed zijn in het verbergen van hun problemen en dan valt een sportarts ook wel om de tuin te leiden zolang er niet teveel uiterlijke eetstoorniskenmerken aanwezig zijn. Daarnaast zegt een BMI of een cijfer op de weegschaal niet altijd evenveel. Zoals Jip al zei is ieder lichaam anders gebouwd en zijn sommige atleten van nature slank en tenger en zou iemand die misschien kerngezond is, maar door zijn/haar lichaamsbouw een laag BMI heeft, aangemerkt worden als een risicoatleet.”
Cultuur waarin gezondheid op #1 staat
Wat moet er dan gedaan worden? “Waar ik voor zou willen pleiten is dat er veel meer bewustwording omtrent en aandacht voor dit probleem komt, zodat er binnen de atletiekwereld een cultuur ontstaat waarin de gezondheid van een atleet het allerbelangrijkst is, zowel onder trainers en coaches, als onder de atleten zelf. Zodat de generatie jonge atleten en atletes die er nu aankomt, zich niet meer spiegelen aan andere atleten op basis van uiterlijk en gewicht. Dat zij beseffen dat rommelen met eten ontzettend slecht voor je is en niet de sleutel is tot harder lopen,” zegt Marijke emotioneel. “Een sterk, snel en afgetraind lichaam krijgen is geen korte termijnproject, maar een bonusresultaat van jarenlang goed trainen,” legt ze uit. “Deze bewustwording zou misschien gecreëerd kunnen worden door het geven van voorlichting.”
Daarvoor is meer kennis van zaken volgens Marijke wel een belangrijke voorwaarde, evenals openheid vanuit personen die ervaring hebben met deze problematiek. “Daarom ben ik vrouwen als Mary Cain en Jip Vastenburg ontzettend dankbaar voor het delen van hun verhalen. Ik hoop dat hierdoor meer atleten hun ervaringen durven te delen. Mijn voormalige trainer en ik zeiden altijd tegen elkaar, wanneer je ooit je verhaal deelt en er is één atleet mee geholpen, dan is dat het allemaal al waard. Dus ik hoop oprecht dat uit dit alles iets positiefs mag ontstaan voor een gezondere atletiektoekomst.”
“Een sterk, snel en afgetraind lichaam krijgen is geen korte termijnproject, maar een bonusresultaat van jarenlang goed trainen.”
Foto’s: Bjorn Parée
Marijke, bedankt voor het zo openhartig en moedig delen van jouw ervaringen over dit binnen de atletiek zo vaak weggestopte probleem! We hopen dat andere atleten, ouders, begeleiders en coaches lering trekken uit je verhaal.