Vijf jaar geleden vonden in de Beekse Bergen de Europese kampioenschappen cross plaats. Met goud (senioren) en zilver (junioren) in het teamklassement lieten de Nederlandse vrouwen zien potentieel te hebben in het veld. Hoe staat Nederland er nu, vijf jaar later, voor op crossgebied? En wat moeten we doen om in deze discipline te professionaliseren? We spraken hierover met voormalig topatlete Jip Vastenburg, technisch directeur van de Atletiekunie Vincent Kortbeek en directeur van de 2018-editie Bart Vennix.
Dat de EK cross van 2018 de boeken in ging als een succesvol sportfestijn, daar was bijna niemand het mee oneens. In Hilvarenbeek trotseerden duizenden supporters modder en regen, omgeven door 342 vrijwilligers en 600 atleten. Het Nederlands senioren vrouwenteam haalde een gouden medaille, nadat de atletes onder 20 jaar een zilveren teammedaille binnensleepte op het tot circuit omgebouwde festivalterrein van de Beekse Bergen. Bart Vennix, directeur van die EK in 2018, herinnert zich twee momenten van die zondag nog goed. ‘Die slidingfinish van Jimmy Gressier bij de U23 mannen en natuurlijk de gouden teammedaille voor de Nederlandse vrouwen.’
Meer informatie over de EK cross (zondag) in Brussel vind je hier.
Om 12:25 uur start het programma in het Park van Laken met de vrouwen onder 20 jaar.
Grote stap voor Warandeloop
In zijn functie in het bestuur van de Warandeloop kreeg hij in 2016 groen licht voor organisatie van de Europese crosskampioenschappen. Nagenoeg alles liep goed op zondag 9 december in Noord-Brabant, vond Vennix. ‘Vooral de sfeer, wedstrijden en publieke belangstelling was overweldigend. Het is een tweedaags evenement met de wedstrijden op zaterdag en zondag. In korte tijd vinden er dus veel verplaatsingen plaats. Natuurlijk waren er verbeterpunten. Zo was het transport van allerlei geledingen van European Athletics (de organiserende Europese atletiekbond, red.) een flinke uitdaging en vergde het de nodige improvisatie om dat goed te laten verlopen. Uiteindelijk was het allemaal gelukt, maar de volgende keer adviseren wij het toch anders aan te pakken.’
De directeur benadrukt ook dat de organisatie veel vergde van het vrijwilligersteam. Een toekomstige gastheer moet nog professioneler uitpakken, vindt Vennix. Verwijzend naar ‘zijn’ Warandeloop in Tilburg, die afgelopen maand de 64e editie beleefde, de grootste internationale crosswedstrijd van Nederland. ‘Die heeft sinds twee jaar het zilveren label van de World Athletics Cross Country Tour. Ook hebben we dit jaar opnieuw een grote stap gezet door zowel via het kanaal van de Atletiekunie als via European Athletics een livestream aan te bieden. We zijn in gesprek om te kijken of de stap naar het gouden label gezet kan worden.’
Ook Jip Vastenburg genoot van de EK cross in eigen land vijf jaar geleden. ‘Eén van de hoogtepunten uit mijn carrière’, aldus de gestopte topatlete, die in Hilvarenbeek vijfde werd bij de senioren. ‘Omdat ik nu gestopt ben met topsport ga je voor jezelf vaak terug naar momenten die veel voor je hebben betekent. Die EK is er zeker eentje van. De jaren ervoor zat ik zelf ook wel vaak te denken: als we als Nederland alle toppers aan de start krijgen in hetzelfde jaar, dan zit er sowieso een teammedaille in. Toen vervolgens Hilvarenbeek de organisatie kreeg, werd dit ineens werkelijkheid.’ Extra mooi vond Vastenburg het dat ze in 2005, toen de titelrace ook plaatsvond in die omgeving, als elfjarig meisje op het voorprogramma mocht lopen. Haar blijft nog bij dat ze toen de elite-atleten aanmoedigde, waar ze dertien jaar later zelf toebehoorde. ‘Ik weet nog goed hoeveel inspiratie ik daar heb uitgehaald.’
Lees ook: Vitamine D voor hardlopers, is een supplement nodig?
Overvolle wedstrijdkalender
De dag zelf vond Jip Vastenburg ‘strak georganiseerd’. ‘Het enige nadeel wat ik kan bedenken, was dat er door de atleten dat EK-weekend veel moest worden gewandeld van en naar het restaurant en het parcours. Dit is niet ideaal als je een belangrijke wedstrijd moet lopen. Nederland had hierdoor wel wat thuisvoordeel, aangezien de meeste van ons een eigen auto hadden.’ Als we haar vragen te kijken naar het brede perspectief van de cross in Nederland, dan ziet ze nog ruimte tot verbetering. ‘Eigenlijk hebben we in Nederland alleen de Warandeloop die het voor elkaar krijgt om een zeer sterk bezet veld aan de start te krijgen. Terwijl er genoeg crosswedstrijden in Nederland zijn met potentie, zoals de Sylvestercross en de NK cross.’ Daar zegt ze wel bij dat de wedstrijdkalender in Nederland al overvol is, waardoor de cross veel concurrentie krijgt van baanwedstrijden indoor en outdoor en wegwedstrijden. ‘Ik snap dat atleten niet altijd voor de cross kiezen. Ik zou het wel mooi vinden als we in ieder geval altijd U20- en U23-ploegen naar de EK cross sturen. Deze wedstrijden geven atleten vaak net dat beetje motivatie om echt voor het lopen te kiezen.
Het leukste aan de cross vind ik dat alle disciplines bij elkaar komen. Zowel baanatleten als wegatleten staan samen aan de start en er is geen enkele ander onderdeel waar dat hetzelfde is. Een goede manier om in de winter de basis te leggen voor de baanwedstrijden in de zomer.’ Nog een Europees kampioenschap in Nederland zou de populariteit meer kunnen aanwakkeren. Vastenburg ziet dat ook als realistisch. ‘Een nieuwe impuls voor de cross. Een WK in deze discipline zie ik niet als realistisch, aangezien Nederland zelf niet of nauwelijks deelneemt aan dit evenement en er hiervoor niet eens duidelijke kwalificatie-eisen zijn. Ook is deze wedstrijd vaak pas in maart, wanneer onze eigen topatleten zich vaak aan het voorbereiden zijn op het baanseizoen.’ Ook de directeur van de Europese titelstrijd in de 2018 ziet een derde EK cross in eigen land als haalbaar. ‘Er zijn naast de Beekse Bergen meer mooie plekken in Nederland waar de EK georganiseerd zouden kunnen worden.’
Hoofdsponsor voor crosscircuit
De Warandeloop, jaarlijks in november, is de beginwedstrijd van het Nationaal Crosscircuit. Een serie van vijf grote crosswedstrijden in de herfst en winter, met de NK cross (dit jaar in Eersel), Sylvestercross (Soest), Abdijcross (Kerkrade) en Mastboscross (Breda). Hieraan zit een puntenklassement gekoppeld voor junioren (U14, U16, U18 en U20) en senioren. In tegenstelling tot de Belgische variant van het landelijke crosscircuit, de Crosscup, heeft Nederland geen hoofdsponsor voor de serie. ‘De cross in Nederland zou gebaat zijn bij een hoofdsponsor van het crosscircuit’, vindt Vennix. ‘Daarnaast zou er ruimte zijn voor een nieuwe organisator en dan het liefst in een provincie waar nog geen wedstrijd binnen het crosscircuit plaatsvindt.’
Dat vindt ook Vincent Kortbeek, technisch directeur bij de Atletiekunie. ‘De cross is een mooie discipline waar veel dingen bij elkaar komen. In de race komt het aan op tactiek, wat ook op de weg en baan belangrijk is. Soms is het de sterkste die winst, maar er zijn tempowisselingen en bochten. Dat draagt enorm bij aan de ontwikkeling van de atleet. Een hoofdsponsor bij het nationaal crosscircuit past bij de professionalisering van de discipline. Daardoor gaan meer atleten voor de cross kiezen. Wij als Atletiekunie kunnen niet die sponsor zijn, maar met de organisatoren van de Nederlandse crosswedstrijden moeten we overleggen hoe we er meer uit kunnen halen.’
EK-selectie
Kortbeek behoorde met de Nederlandse atletiekbondscoaches tot de selectiecommissie van de EK cross in Brussel. Het Nederlands team van 18 atleten werd de dag na de Warandeloop geformeerd. Meerdere Nederlandse atleten spraken zich uit tegen de kleine formatie, vonden de criteria voor deelname streng en subjectief. De technisch directeur geeft een toelichting. ‘De cross benaderen we niet anders dan de andere toernooien waarop we actief zijn. We sturen mensen naar toernooien die in de eindfase mee kunnen. Dat is moeilijker in te schatten in de cross, want het is lastig in te schatten wanneer iemand een goede crosser. Jammer genoeg heeft de cross geen prominente rol op de wedstrijdkalender. Er zijn weinig atleten die echt vol op cross inzetten. Daar willen we serieus werk van maken. Ik zou het ook een mooi Olympisch winteronderdeel vinden, spectaculairder dan een 10 kilometer op de baan’, kijkt de oud-bobsleeër naar de toekomst. ‘Er gebeurt wat meer tijdens zo’n cross: spanning, strijd, tactiek en ook het parcours heeft invloed op de uitslag.’
In België treden voor Nederland slechts twee teams aan: een mannenteam onder 20 jaar en vrouwenteam onder 23 jaar. Kortbeek vindt niet dat zoveel Nederlanders mee kunnen doen in de eindfase dat in elke leeftijdscategorie een team kan worden gestuurd. ‘We sturen deelnemers niet om ervaring op te doen. Ook op een EK cross gaat het om presteren. Er zijn een aantal hele-zwarte witte regels en een paar die interpretatie vergen. We beroepen op ons realistische top 10-plaatsen, gebaseerd op resultaten uit het verleden. We hebben bijvoorbeeld geen mannenteam gestuurd, omdat we kijken naar internationale concurrentie en gegevens van de baanatletiek. Filmon Tesfu zat tijdens de Warandeloop maar kort voor Noah Schutte en Tom Hendrikse, maar dat betekent niet dat we dan Noah en Tom sturen. Maar het criterium ervaring opdoen op een toernooi vind ik altijd discutabel.’
Lees ook: Merel van der Marel: ‘Ik wist niet dat ik me ging kwalificeren voor de EK cross’
Voorzichtig blikt de technisch directeur van de Atletiekunie vooruit op de Nederlandse kansen in Brussel. ‘Natuurlijk zijn die afhankelijk van meerdere omstandigheden. Eén medaille is realistisch en we hebben misschien kans op meer. Daarbij kijk ik vooral naar Amina Maatoug en Niels Laros. Ook het mannenteam U20 en vrouwenteam U23 kan het podium betreden.’ Kortbeek vindt het realistisch dat Nederland nog een keer een EK cross organiseert. ‘Enkele toernooien kunnen we zeker binnenhalen. Een WK indoor vind ik lastig om in te schatten, maar een EK of WK outdoor is gewoon niet te betalen voor Nederland de komende edities. Een WK op de weg zou kunnen. Een WK cross is lastiger om sportief gezien mee te doen. Je wilt een toernooi organiseren waar je zelf ook mee kan doen om de prijzen. Dat is realistischer bij een indoortoernooi of EK cross.’ ‘Eerst gaan we morgen genieten van de EK cross in Brussel’, sluit Bart Vennix af. ‘Onze zuiderburen maken er altijd een feest van.’
Foto’s: Erik van Leeuwen, Warandeloop & BSR Agency
- Via Bahama’s naar estafettes op Olympische Spelen
- Churandy Martina: ‘Als alles klopt, kan ik op de EK en Spelen ook de 100 meter lopen’
- Twee keer per dag hardlopen, heeft dat wel zin?
- Vijf belangrijke functies van omega 3-vetzuren voor hardlopers
- Nienke Brinkman valt uit in Hamburg Marathon: geen Olympische Spelen